IP adresi Sayısal ve Sözel olmak üzere iki türlü ifade edilebilmektedir. Sayısal IP adreslerini zihinde tutmak zor olduğundan dolayı Sözel IP adresleri tercih edilmektedir. Sözel olarak ifade edilen bir IP adresinin sayısal karşılığı DNS (Domain Name System) adı verilen bir yazılım sayesinde gerçekleşmektedir.

Şekil 1. Sayısal ve sözel alan adı

İnternet alan adları, internet üzerinde bulunan bilgisayar veya internet sitelerinin adresini belirlemek için kullanılan IP numarasını tanımlayan adlar olarak ifade edilebilir. Örneğin Gazi Üniversitesinin 194.27.18.16 şeklindeki IP adresinin alan adı karşılığı, www.gazi.edu.tr web adresidir. Kullanıcı tarayıcısının adres satırını IP adresini ya da alan adını yazması halinde her iki durumda da Gazi Üniversitesinin ana sunucusuna bağlanmış olacaktır. Alan adları hiyerarşik bir yapıya sahiptir. Alan adlarında nokta ile ayrılan bölümler soldan sağa doğru artan düzeyde bir önem sırasına sahiptir. www.gazi.edu.tr  Gazi Üniversitesinin alan adıdır  (Tekedere, 2014).

Şekil 2. Alan adı gösterimi

Alan adı uzantıları birinci seviye ve ikinci seviye olarak öncelikle iki guruba ayrılır. Birinci seviye isimler com, net, org gibi isteyen herkesin satın alabileceği adreslerdir. Bunun yanında eğitim kurumları veya ulusal örgütler için kullanılan .edu, .gov, .mil, .int gibi adresler ise bazı şartlara uygunluk gerektirmektedir. Yani bu adresler herkese satılmaz. İkinci seviye alan isimleri ise her ülkenin kendi belirlediği alt uzantılar ve ülke kodu içermektedir. Bazı kuruluş türleri; 

Birinci Seviye alan adları:

COM : Genel ve Ticari konularda kullanılır. Akılda kalması kolay olduğu için web sayfalarında öncelikle aranan isimdir.

NET : Network. Ağ ve örgütlenme anlamında kullanılmaktadır.

ORG : Organizasyonlar için kullanılır.

AERO : Hava endüstrisi tarafından kullanılır.

ASIA : Asya ülkelerine ait alan adıdır.

BIZ : İş ile ilgili konularda kullanılır.

CAT: Catalan dil ve kültürüne ait sitelerde kullanılır.

COOP: Kooperatifler tarafından kullanılır.

EDU : Üniversite ve kolej gibi eğitim kurumları alabilir.

GOV : Hükümet kurumları kullanmaktadır.

INFO : Information. Bilgi siteleri için kullanılır.

INT : Uluslararası organizasyonlar için ayrılmıştır.

JOBS : iş ve işçi ilanları veren siteler için hazırlanmıştır.

MIL : military. Ordu kuruluşları için ayrılmıştır .

MOBI: Mobile. Cep telefonları için web sitesi yapımında kullanılır.

MUSEUM : Müzeler için ayrılmıştır.

NAME : Kişisel siteler için ayrılmıştır.

PRO : professional. meslek sahipleri için ayrılmıştır.

TEL : iletişim servisleri tarafından kullanılır.

TRAVEL : seyahat acenteleri ve seyahat hizmetleri için kullanılır.

İkinci Seviye alan uzantıları – ülke isimleri:

Amerika Birleşik Devletleri haricindeki diğer tüm ülkelerde internet alan adları, o ülkenin ISO3166 ülke kodu ile bitmektedir. Türkiye’deki tüm alt alan adresleri, .tr ile bitmektedir. Ülke kodundan hemen önce kuruluş çeşidini gösteren kısaltma bulunur. Bu kısaltma alan adının bulunduğu kuruluşun hizmet türüne göre değişiklik gösterir. (Tekedere, 2014).

Tablo 1.2. alan uzantıları – ülke isimleri

Şekil 3. Nic.tr alan adı başvurusu

Sonu TR ile biten web sitesi adresi uzantıları Nic.tr tarafından yapılmaktadır. Nic.tr 1991 yılında hizmet vermeye başlamış olup Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) bünyesinde hizmet vermektedir.

COM.TR, BIZ.TR, INFO.TR : Ticari faliyer gösteren kişi yada kurumlara verilmektedir.

ORG.TR : vakıf, dernek, kar amacı bulunmayan oluşumlar ve benzeri sivil toplum örgütleri için kullanılır

AV.TR : Türkiye Barolar Birliğine kayıtlı avukatlar içindir.

POL.TR : Polis, emniyet teşkilatı için ayrılmıştır.

BEL.TR: Belediye teşkilatları için ayrılmıştır.

MIL.TR: Askeri kurumlar için ayrılmıştır.

BBS.TR: Bulletin Board System: Mesaj sistemleri için ayrılmıştır.

K12.TR: Milli Eğitim Bakanlığınca onaylanmış öğretim kurumları kullanabilir.

EDU.TR: Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) tarafından tanınan eğitim kurumları içindir.

NAME.TR: T.C. vatandaşları ile Türkiye’de yaşayan yabancı kişiler için tanıtım adresidir.

NET.TR: kişisel siteler ve ağ siteleri

GOV.TR: Devlet kurumları için ayrılmıştır.

Şekil 4. DNS adı hiyerarşisi

Almanya’daki bir kullanıcı ww.gef.gazi.edu.tr adresine bağlanmak istesin. Bu durumda DNS sunucusu, bunu internetteki kök DNS sunucularından birine soracaktır. Kök DNS, DNS sunucuya “TR uzantısından sorumlu olan “nic.tr” adlı DNS sunucusudur” ve “nic.tr” sunucusunun IP adresini ona gönderir. Üst kök DNS’den Türkiye’deki “nic.tr” DNS sunucuna geçmiştir. Bir sonraki adım “nic.tr” sunucusu ww.gef.gazi.edu.tr alan adının hangi DNS sunucusuna bağlı olduğuna kendi tablosundan bakar ve ww.gef.gazi.edu.tr adresinden sorumlu DNS’in adını ve adresini Almanya’daki sunucuya gönderir. Almanya’daki sunucu artık bu sunucudan ww.gef.gazi.edu.tr alan adının IP adresini öğrenir.

İnternetle ilgili sık karşılaşılan kavramlardan biri band genişliğidir. Band genişliği, bir ağ üzerinde bulunan verilerin iletim hızını belirleyen ölçüdür. Belirli bir sürede ne kadar verinin hedefe ulaştığının ölçülmesiyle band genişliği hızı belirlenir. Band genişliği, saniyede iletilen bit sayısı ile ifade edilir. Örneğin bir ağda 1 saniyede 100 bit veri iletilebiliyorsa o ağın bant genişliği 100 bps olarak ifade edilir  (Tekedere, 2014).

Alan adlarının atanmasını ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) isimli (https://www.icann.org) uluslararası kar gütmeyen bir örgüt sağlamaktadır. Kullanıcı alan adı alırken bu kurumla dolaylı olarak bağlantılı bulunan firmalardan satın alır. Google ile arama yapmak istenildiğinde ise “domain tescil” diye aratarak bu firmalara ulaşabilir.

Şekil 5. ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) web sayfası

Kaynakça

Tekedere, H. (2014). Eğitimciler için Bilişim Teknolojileri, Editör: Çakır, H., Eryılmaz, S. Pegem Akademi, Ankara, 114-157.