Elektronik Posta

Elektronik posta günlük hayatta kullanılan klasik mektubun dijital ortama aktarılmış halidir. Klasik mektuptan farkı posta gönderme ve alma süreçlerinde İnternetin kullanılması ve yalnızca yazı değil, ses, resim, video gibi bilgisayarda bulunan her türlü dosyanın bu ortamda gönderilebilmesidir.

Günümüzde klasik mektuptan çok daha yoğun olarak kullanılmakta olup, elektronik posta hesapları, bu hizmeti veren çeşitli sağlayıcılardan ücretsiz veya belirli bir ücret karşılığında açılabilmektedir.

Şekil 1. Elektronik Posta gönderme

Elektronik posta, mesajların saklandığı ve kullanıcıya iletildiği sunucudur. Gelen mesajlar POP sunucuya iletilir ve burada saklanır. Kullanıcı çevrimiçi olduğunda mesajlarını POP sunucudan alır. Burada POP gerçekten bir postane gibi çalışır. POP’un ilk sürümü POP2 idi. Ancak günümüzde kullanılan sürümü POP3’tür. POP3 SMTP’ye gerek duymadan da çalışabilir ve port numarası 110’dur. POP’un yerine kullanılan ve internet üzerinden, bir sunucudan mesajlara ulaşmayı sağlayan protokoldür. IMAP, POP’dan daha fazla özellik sunmasına rağmen, daha popüler değildir. Bunun başlıca sebebi, mesajların internet üzerinde bir sunucu üzerinde saklanıyor olmasıdır. POP sunucularında saklanan mesajlar bağlantı sağlandığı anda, kullanıcının bilgisayarına aktarılır. Artık kullanıcı mesaja ilişkin işlemlerini, sunucudan bağımsız olarak yapar ve saklar. Bir mail gönderdiğimizde, mail 25 port numarasından, SMTP sunucuya ulaşır. SMTP sunucusu, posta adresini alır ve DNS sunuculardan alıcının IP adresini sorgular. Alıcının IP adresini elde ettikten sonra, postayı bu alıcıya ulaştırmak üzere, internet ortamına yollar. Bu arada SMTP sunucu mail’i aldığını ve gönderdiğini kullanıcı bilgisayara bildirir. Posta, internette çeşitli yönlendiricilerden geçerek alıcının SMTP sunucusuna ulaşır. Alıcının SMTP sunucusu, postayı iletilmek üzere POP3 sunucusuna gönderir. POP3 sunucusu, alıcı çevrimiçi olana kadar bu postayı saklar. Alıcı çevrimiçi olduktan sonra, postasını ulaştırır (Demirkol, 2001).

Yahoo gibi ticari olmayan e-posta sunucuları sadece SMTP hizmeti verirler. Bu nedenle, e-posta göndermek ve almak için sunucuya web arayüzünden bağlanmanız gerekir. Böylece siz e-postanızı sunucuya web üzerinden doğrudan bağlanarak alır ya da gönderirsiniz. Bu sunuculara Outlook gibi e-posta istemciler üzerinden erişemezsiniz. Genelde ticari olmayan e-posta sunucularına sadece Internet Explorer gibi web tarayıcılar üzerinden erişilir. Ücretsiz e-posta hizmeti veren bu sunucular web sitelerinde yayınladıkları reklamlardan kazandıklarından sizi kendi web sayfalarına bağlamak zorunda bırakırlar. Diğer yandan ticari e-posta sunucularına hem web ile hem de POP3, IMAP istemci programlarıyla bağlanabilirsiniz. Örneğin Outlook programınızı POP3 ya da IMAP istemci olarak ayarlayabilirsiniz. Böylece e-postalarınızı almak ya da göndermek için her defasında web tarayıcınızdan bağlanmanıza gerek kalmaz. IMAP kullanıcılara POP3’ten daha fazla özellik sunar. Bu durum kullanıcının lehine ancak yoğun kullanılan e-posta sunucularının aleyhindedir (Özbilen, 2005).

POP3 ile IMAP e-posta hesapları arasındaki en temel fark nedir? POP3 hesabımızla e-posta sunucunuza bağlanarak gelen e-postalarınızın birer kopyasını kendi bilgisayarınıza indirirsiniz. IMAP hesabınızda ise e-postalarınızı kontrol etmek için bilgisayarınıza indirmenize gerek yoktur. Doğrudan sunucunuz üzerinde e-postalarınızı kontrol etmenize imkân tanır. Şayet isterseniz, sunucunuza gelen e-postaların birkaçını ya da tümünü bilgisayarınıza indirebilirsiniz. IMAP hesabınızla sunucuda bulunan tüm e-posta kutularına (mailbox) erişebilirsiniz. POP3 hesabınızla sadece gelen kutusuna (inbox) erişebilirsiniz (Özbilen, 2005).

E-mail adresleri iki kısımdan oluşur; ilk kısım kullanıcı kodunu/adını
(Username veya user-id),  ikinci kısım sistemin Internet adresini gösterir. 

Bu iki kısımı @ simgesi ayırır. (@=Alt Gr +Q)

Örneğin; hcakir@.gazi.edu.tr  ve hcakir2000@gmail.com  birer e-mail adrestir. Email adresi küçük harflerle yazılmadır. Ayrıca Türkçe karakterler  (ç,ı,ğ,ş,ö,ü) kullanılmaz.

Elektronik posta adresleri; kullanıcı adı (örneğin: ogris), adres işareti (@), hesabın oluşturulduğu sitenin e-posta sunucusunun adı (örneğin: gazi), nokta (.) ve site uzantısının (örneğin: edu.tr) aralık bırakılmadan yazılması ile oluşur. Bunların örnekte verildiği gibi yazılmasıyla ogris@gazi.edu.tr şeklinde bir mail adresi oluşur.

Şekil 3. Elektronik posta yazma penceresi (hotmail)

Bu bileşenlere bakacak olursak;

Gönderen ya da Kimden (From): Genellikle bir kere tanımlandıktan sonra elektronik postayı gönderen kişinin adı genelde otomatik tüm postalara eklenir.

Alıcı ya da Kime (To): Elektronik postanın gönderileceği kişinin adresi bu kısma yazılır. E-posta adreslerinin arasına “,” virgül koyarak birden fazla kişiye e-mail yollamak mümkündür.

Konu (Subject): Elektronik postanın konusunun yazıldığı kısımdır.

Elektronik Posta Gövdesi (Body): Otomatik olarak e-postayı yollayanın adresi alınır. Bu şekilde alıcı eposta gönderirken, adresi tekrar yazmak zorunda kalmaz.

Karbon Kopya “KK” (CC, Carbon Copy): Gönderilen kişi ya da kişilerin yanı sıra iletinin başka alıcılara gönderilmesini sağlar. Elektronik posta bu kısma yazılan adreslere bilgilendirme amacı ile yollanır.

Gizli Karbon Kopya “GKK” (BCC, Blind Carbon Copy): Kapalı Karbon Kopya olarak da bilinir. E-postanın gönderildiği adresleri alıcılardan gizlemek için kullanılır.

Yanıtlama (Reply): Belli bir adresten gelen elektronik postayı yanıtlamak icin kullanılır. Alıcı kısmına otomatik olarak elektronik postayı yollayanın adresi yazılır.

Tümünü Yanıtla (Reply All): Yanıtın gelen elektronik postadaki, alıcı ya da kime (To):  ve Karbon Kopya “KK” (CC, Carbon Copy):  kısmında yazılmış olan tüm adreslere gönderilmesini sağlar. Bu özellik dikkatli kullanılmazsa yanıtlar ilgili ilgisiz tüm adreslere gereksiz olarak gönderilmiş olur.

Yönlendirme (Forward, Fwd): Gelen bir elektronik postanın bir başka adres veya adreslere yönlendirilmesini sağlar.

Ek (Attachment): Elektronik postadaki yazıya ek olarak yollanan dosyalardır. Bu yolla, ses, resim, video, metin başta olmak üzere birçok değişik formatta dosya eklenebilir.

Günümüzde hotmail, gmail ve mynet gibi servisler e-posta hizmeti vermektedir. Kendi sunucusu olmayan kurumlar, Web sayfası barındırma hizmeti aldığı kuruluşlardan farklı ücretler karşılığında kendi alan adını taşıyan e-posta hesabı açabilir. Bu durumda bir e-posta sunucusundan hesap kiralanmış olur. E-mail mesajları da diğer birçok İnternet verisi ile aynı yöntemle iletilir. Kısaca, mesajlar TCP’de paketlere bölünür, IP bu paketleri yerine ulaştırır ve TCP bu paketleri tekrar okunabilir bir mesaj haline getirir. Mailler dosya iletimine de izin verirler. Ancak e-mail paketleri direk olarak kullanıcılara gönderilemedikleri için önce belirli bir kodlama yöntemiyle kodlanır daha sonra gönderilen yerde aynı kodlama (scheme) ile çözülür (Karaman, 2014).

Eğitimde elektronik posta hızlı, ekonomik ve küresel bir haberleşme sistemine girmeyi sağlar. Gönderilen bir elektronik posta dakikalar içerisinde dünyanın herhangi bir yerindeki elektronik posta kutusuna düşebilir ve bunun için ek hiç bir ücret ödemek gerekmez. Öğrenciler ilgili alanda çalışan öğretmenlerle yazışabilir, stratejiler, fikirler ve öngörüler paylaşılabilir. Konu alanında uzman kişilerin bilgilerine ve tavsiyelerine erişebilmenin yanında, öğrenciler de birbirleriyle bilgi alışverişinde bulunabilir. Bu yolla,  yazı dosyaları, dokümanlar, ders planları ve kaynaklar paylaşılabilir (Tekedere, 2014).

Kaynakça

Demirkol, Z. (2001). İnternet Teknolojileri, Pusula Yayıncılık, İstanbul.

Karaman, S. (2014). Bilgisayar Ağları ve İletişim, Editör: Kuzu, A. Nobel Yayınevi, Ankara.

Özbilen, A. (2005). Bilgisayar Ağları ve Güvenliği, Pusula Yayıncılık, İstanbul.

Tekedere, H. (2014). Eğitimciler için Bilişim Teknolojileri, Editör: Çakır, H., Eryılmaz, S. Pegem Akademi, Ankara, 114-157.