World Wide Web sözcüklerinin (Dünyayı Saran Web) baş harflerinin kısaltılmış hali olan web – internet üzerinde oluşan dokümanları (yazı, grafik, resim, ses ve hareket) uzaktaki bilgisayara iletir. Web dokümanları internete bağlı olduğu zaman bilgisayardan yayımlanabilir ve görülebilir (Karaçay, 2016).
Web: yazı, resim, ses, film ve animasyon gibi pek çok farklı yapıdaki verilerin bira araya gelerek etkileşimli bir şekilde ulaşmamızı sağlayan çoklu hiper ortam sistemidir. Hiper ortam, bir dokümandan başka bir dokümanına bağlantı kurulmasına olanak sağlar. WWW okul çağındaki çocuklardan, uluslararası işletmelerin en üst karar merkezindeki kişilere kadar herkes tarafından bilgi arama ve paylaşımı için kullanılmaktadır.
Şekil 1. Web Gelişimi (ahmadfaizar, 2020).
World Wide Web, WWW veya Web; dünya üzerinde tüm bilgi işlem merkezini ve insan topluluklarını kapsayan, devamlı gelişmekte olup çoklu medyayı destekleyen çok güçlü bir ortamdır. Diğer bir ifadeyle; yazı, resim, film ve animasyon gibi pek çok farklı yapıdaki verilere etkileşimli bir şekilde ulaşmamızı sağlayan çoklu ortam sistemidir. Ortam, bir dokümandan başka bir dokümanın çağırılmasına olanak sağlar. Bütün bu farklı yapıdaki veriler uygun bir standart ile bir arada kullanılıp bir tarayıcıda görüntülenir (Karaarslan, 2014).
Şekil 2. Web süreç
Web, bir yerden başka bir yere ulaşılmasını sağlayan hipertext bağlantıları kullanır. Hipertext bağlantılarının kullanılmasını ve Web sayfalarını izlemenizi sağlayan lisana Hypertext Markup Language, bilinen adıyla HTML denir.
Web istemci-sunucu modeliyle çalışır. İstemci yazılımı Web tarayıcı (Web Browser) olarak bilinir. Sunucu yazılımı ise Web host’u üzerinde çalışır. Web’i kullanmak için önce bir Internet bağlantısı yapmanız gereklidir. Daha sonra ise Web tarayıcı (Web Browser) çalıştırılmalıdır. Bir Web tarayıcıya (Web Browser) gitmek istenilen hedefin URL’si yazılır ya da istenilen yere kullanıcı gönderecek bir bağlantının üzerine tıklanır. Web tarayıcı (Web Browser) URL talebini HTTP ile gönderir. HTTP Web tarayıcı (Web Browser) ile Web sunucu arasındaki iletişimin nasıl olması gerektiğini belirler.
WEB 1.0 :
Web 1.0 web tarihinin ilk sürecidir. Genel olarak kullanıcıya hiçbir işlem hakkı tanımayan sadece arama yapabilmesine imkân sağlayan bir internet ağıydı. Araştırma yaptığımız web siteleri bir broşürden farksızdı. Proje en başta sadece fizikçiler arasında bilgi, haber ve belgelerin paylaşılması için hazırlanmıştı. Ancak fizikçilerin duyduğu benzer iletişim ihtiyaçları Web 1.0 ile insanlara açıldı. Artık fizikçilerin yanında birçok kişi daha kendine web sisteminde bir yer bulabiliyordu. Web 1.0 sürecinde Web’in yapabildiği sadece kullanıcıya bilgi sunmaktı. Web tasarımcısı siteyi hazırlar ve yayımlar, kullanıcılar ise bu siteye erişip, bilgiyi sadece okuyabiliyorlardı. Bu web sitelerinde etkileşim kullanıcının sadece sayfalar arasında bağlantılar sayesinde gezinmesiyle sınırlıydı. Kullanıcının siteye katkıda bulunması imkânsızdı yani kullanıcı pasif konumdaydı ve kontrol tamamen web sitesinin elindeydi (Karaarslan, 2014).
Şekil 3. web 1.0
Şekil 3.’de görüldüğü gibi, Web 1.0 sadece web sitesinin sahibi tarafından müdahale edilebilir konumdadır. Kullanıcıların etkileşim yöntemleri, sadece, iletişim kurmaktır. İletişimin basit örneği olan e-posta ve konuk defteri kullanımı olarak bilinmektedir. Web 1.0 dönemi özetle, düşük kalitedeki sitelerin oluşturulduğu, hiçbir blog sayfalarının kullanılmadığı, web servis ile web projelerin geliştirilemediği bir dönem olarak anlaşılabilir.
Son zamanlarda internet erişimi ve kullanımının artmasıyla, kullanıcılar internette ihtiyaçlarını karşılayacak içeriklere ulaşamamaya başladığı görülmektedir. Sunulan içeriklerin yetersizliği, bunlara müdahale edebilme isteğini doğurdu. Dolayısıyla kullanıcıların; kendi içeriğini oluşturma, paylaşma ve etkileşim halinde olma ve kendini internet içinde belirli bir sosyal sınıfa ait görme ihtiyacı arttı. Bu da web 2.0’ın doğum sürecini başlattı (Burç, 2016).
WEB 2.0:
Web 1.0 1991-2004 yılları arasındaki süreci kapsar. Teknoloji adına uzun bir süre ama Tim Berners-Lee bu süreç içerisinde Web 2.0 için alt yapı oluşturmaktaydı ve 2004 yılında internet adına 2. Devrimini gerçekleştirdi. Böylelikle sitenin yönetimi biz kullanıcıların eline geçti yani kullanıcılar Web 2.0’da Web 1.0 mantığıyla hazırlanmış uygulamalar üzerinde değişiklikler yapabilen duruma gelmiş, pasif konumdan çıkıp aktif kullanıcı haline gelmiştir. Yani web okurluğundan web okur-yazarlığına geçmişlerdir. Facebook, Twetter, Youtube gibi en popüler ve en önemli kitlesel iletişim araçları Web 2.0’ın meyveleridir (Karaarslan, 2014).
Şekil 4. web 2.0
Web 2.0, internet sitelerinin bilgi barınağı olduğu için, bilginin işleyen platformlara taşınması ve internet programlarının kullanıcıların hizmetine sunulması denilebilir. Ayrıca, kullanıcıların bir bilgi ya da uğraşı paylaşıp tekrar kullanmasına, gelişmiş organizasyon ve kategorilendirme yapmalarına ve İnternet’in ekonomik değerinin yükselip alçalması haline de web 2.0 denilebilir.
Kullanıcılar web 2.0 Şekil 4’de görüldüğü gibi içerik oluşturmaya bu içerikleri paylaşmaya, yorumlamaya başladıklarını, Wikipedia, Youtube gibi web sitelerinin kullanılması ve geliştirilmesi örneğinden görmek mümkündür. Önceden web 1.0’ın döneminde (internetin ilk ortaya çıktığı zamanlar), teknik bilginin yetersizliğinden dolayı, tasarım ve kullanım açısından çok basit ve kötü web sayfaları bulunuyordu. Artık Web 2.0 dönemi ile bu alanda büyük gelişmeler yaşandı ve artık tasarım ve kullanılabilirlik açısından daha başarılı siteler ortaya çıkmaya başladı. Web 2.0’in başarılı ve çok kullanışlı (hatta popüler) sitelerine örnek olarak, Facebook, Twitter, Instagram vb. sosyal ağlar sıralanabilir (Burç, 2016).
Web 3.0, internet kontrolünün insanın elinden çıktığı web dünyasıdır denilebilir. Çünkü Web 3.0 cihazlar arası etkileşimle internetin kendi kendini yaratacağı bir web dünyasıdır. (Burak, 2016). Web 3.0 yani diğer adıyla Semantik(Anlamsal) Web olarak da karşımıza çıkmaktadır. Bu yeni kavram web’in üçüncü sürümüdür. Kısaca tanımı “Kullanıcıyı tanıyan akıllı internet” diyebiliriz. Web 3.0 da diğer sürümlerden farklı olarak kullanıcıya daha etkin arama sağlayabilmektedir. Yani bütün bilgilerin tutulduğu bir veri tabanı düşünelim eğer biz bir arama yaptıysak o bilgiler hafızada tutulur. Daha önce neleri araştırdığımız bilgileri elinde bulunduran sistem, yeni araştırmalarımızda elindeki bilgilerinden ortak bir sonuç ortaya koyup bizi en doğru sonuca, kısa bir zamanda ulaştırmaya çalışıyor (Karaarslan, 2014).
Tim Berners-Lee’nin de belirttiği gibi, Web 3.0 “okuma-yazma-yürütme” aşamalarının bir arada yürütüldüğü internet aşaması olarak nitelendirilebilir. Örneğin Flickr fotoğraf paylaşım web sitesi kullanıcıları: Flickr görüntüleri aramak için yazılım arayüzü kullanarak istedikleri resme ulaşabilmektedir, burada Web 3.0, semantik biçimlendirme web hizmetini sunarak daha çok imkan sağlamaktadır. Web 3.0 uygulamaların (mekanizma ya da robotlar), basit bir arayüz üzerinden birbirleriyle doğrudan iletişime geçme ve bilgileri geniş anlamda arama potansiyelini arttırmaktadır (Creasol, 2016).
Web 3.0’ün içerik kontrolünün, yazılımların eline geçtiği bir dünya olarak görüldüğü de bilinmektedir. Birbiriyle iletişim halinde olan veritabanı sistemleri sayesinde, insanın nelerden hoşlandığını anlayabilen ve buna göre çözüm sunan bir Web sistemi, Yapay Zeka olarak da bilindiğinden, onun web tabanlı mobil uygulamalarda da büyük kilometre taşları koyulmasına öncülük ettiği söylenebilir (Biltek, 2016).
Şekil 5.web 3.0.
Yapısal olarak Web 3.0’ın en önemli özelliği; güçlü veritabanları sayesinde birbirleri ile ilişkilendirilmiş tek çatı altında birleştirilmiş ve mobil teknolojilere odaklı bir interneti kullanıma sunmasıdır (Dursun, Odabaşı, 2011).
Tamamen sanallaştırma üzerine kurulmuş hazır örneği EyeOS olan online işletim sistemleridir. Saniyede 100 Gigabit bağlantı ve bant aralığı olan her şeyin artık yerel disklerden uzaklaştığı ve çevrimiçi networklar üzerinden kurulduğu ayrıca bilim kurgu filmlerinde gördüğünüz üzere yapay zekaya sahip işletim sistemi ve web teknoloji mimarisidir. Web 4.0 özellikle kodlanan yapay zeka ile sorunları tespit edebiliyor çözümler üretebiliyor (Karaarslan, 2014).
Kaynakça
Ahmadfaizar, (2020). ahmadfaizar.blogspot.com web sitesinden 2 Haziran Mart 2020 tarihinde http://ahmadfaizar.blogspot.com/2018/08/evolution-of-web-web-10-web-20-web-30.html
Biltek (2016). www.biltektasarim.com web sitesinden 15 nisan 2016 tarihinde http://www.biltektasarim.com/blog/web-3-0-semantik-web-nedir-2 adresinden ulaşılmıştır.
Burç (2016). www.ayberkburc.com web sitesinden 14 Nisan 2016 tarihinde http://www.ayberkburc.com/internet/web-1-0-2-0-3-0-nedir.html adresinden ulaşıldı.
Computer (2016). computer.howstuffworks.com web sitesinden 12 Nisan 2016 tarihinde http://computer.howstuffworks.com/web-101.htm adresinden ulaşıldı.
Creasol (2016). www.creasol.ru web sitesinden 15 Nisan 2016 tarihinde http://www.creasol.ru/index2.php?ob=articles_one&id=8 adresinden ulaşıldı.
Dursun, Ö.Ö., Odabaşı, H.F. (2011). Çoklu Ortam Tasarımı, Pegem Akademi, Ankara.
Karaarslan, A. (2014). Eğitimciler için Bilişim Teknolojileri, Editör: Çakır, H., Eryılmaz, S. Pegem Akademi, Ankara, 158-201.
Karaçay (2016). www.baskent.edu.tr web sitesinden 15 Nisan 2016 tarihinde http://www.baskent.edu.tr/~tkaracay/etudio/ders/internet/html/htmlbasics/web.htm adresinden ulaşıldı.
Şahin, Y.L. (2014). Bilgisayar Ağları ve İletişim, Editör: Kuzu, A. Nobel Yayınevi, Ankara.
